14074,17%0,64
42,61% 0,06
50,05% 0,41
5780,72% -0,20
9307,31% 0,19
Raylı sistem kullanım oranı da aynı dönemde yüzde 35,5’ten yüzde 42,9’a çıkarak İstanbul ulaşımında tarihi bir artışa imza attı. İBB Genel Sekreter Yardımcısı Doç. Dr. Pelin Alpkökin: “Yapımına devam ettiğimiz raylı sistem hatlarını tamamladığımızda, 2029 yılı için hedefimiz 425 km’ye ulaşmak. Ancak biz bununla yetinmiyoruz; 2029 sonrasında 700 km’ye ulaşacak daha geniş bir raylı sistem ağı oluşturmayı hedefliyoruz.”
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB), 2019 yılı itibarıyla başlayan raylı sistem hamlesine hız kesmeden devam ediyor. İBB’nin kendi işletmesindeki metro, tramvay ve füniküler hatları ile Marmaray dahil 2018’de günlük 2,7 milyon olan yolculuk sayısı, 2025 yılında 4 milyona ulaşarak tarihi bir artış sağlandı. Böylece raylı sistemin toplu ulaşımdaki payı 2018’de yüzde 35,5 iken 2025’te yüzde 42,9’a yükseldi.
İBB, 2019’da göreve geldiğinde kent genelinde yapımı durdurulmuş metro hatlarını devraldı. Bu hatlar, finansman sorunlarının yanı sıra, uygulanabilir nitelikte ve detayda projeleri olmayan, pek çoğunda idari şantiyesi dahi kurulmamış hatlardı. Ekrem İmamoğlu’nun raylı sistemler vizyonuyla birlikte, finansman sorunları ve bazı teknik ve sözleşmesel problemler nedeniyle ilerleyemeyen tüm bu projeler, yapılan tasarım revizyonları, çözülen sözleşmesel problemler ve finansman yaratılarak aşama aşama hayata geçirildi.
İBB Genel Sekreter Yardımcısı Doç. Dr. Pelin Alpkökin, “2019’da göreve geldiğimizde yapımı devam eden raylı sistem hatlarının birçoğunun durduğunu, bir kısmında ise ufak tefek işlerin yapıldığını gördük. Bu hatlar için gerekli olan metro, tramvay ve füniküler araç üretimleri de neredeyse tamamen durmuştu. İlk olarak acil önlem alınması gereken, projelendirilmesi gereken işlerimizi sıraladık. Sonra hepsini tek tek masaya yatırdık ve kollarımızı sıvayarak tüm süreci başlattık” dedi.
Bu kapsamda durdurulan hatların çoğu yeniden çalışır hale getirildi; tünel, istasyon ve elektromekanik imalatlar yeniden hız kazandı, finansman yetersizliğinden dolayı hiç başlayamamış araç temin işleri de gerekli finans kaynağı yaratılarak yeniden başlatıldı.
İBB, 2019’dan itibaren raylı sistemler için yaklaşık 2,5 Milyar Euro kaynak bularak, 65,1 km'lik raylı sistem hattını hizmete açtı. Buna Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın yapımını tamamlayıp, işletmesi için İBB'ye devrettiği ve 13,5 milyar TL olan, tüm yapım bedelinin 2 yıldan kısa sürede İBB’den kesildiği 3 metro hattı da dahil edildiği zaman 87,1 km hattı hizmete alınmış oldu.
Bu yeni hatların devreye alınması, İBB’nin raylı sistem vizyonunun somut bir yansıması olarak İstanbul ulaşımında önemli bir kapasite artışı sağladı. Bu hatlar, açılış tarihleri, uzunlukları ve etaplarıyla birlikte şu şekilde sıralanıyor:
Bu hatların açılmasıyla birlikte İBB’nin işletmesindeki hat uzunluğu 2025 itibarıyla 244,3 km, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından işletilen hatlarla birlikte toplam 380,7 km’ye ulaşmış oldu.
İBB, bu süreçte bir yandan raylı sistem inşaatlarına devam ederken, diğer yandan bu hatlar için araç alımlarını da gerçekleştiriyor. Haziran 2019 – Mart 2024 döneminde toplam 176 yeni araç hizmete alındı. Devam eden tedarik süreçleriyle birlikte 278 aracın da üretimi sürüyor. Alpkökin, raylı sistem araç filosunda önümüzdeki 5 yıl içinde yüzde 50’lere kadar artış olacağını ifade etti.
İstanbul, 2026 yılı içinde iki yeni hatta daha kavuşacak. Çekmeköy–Sancaktepe–Sultanbeyli Metro Hattı’nın Çekmeköy–Samandıra Merkez etabı 2024 Mart’ta açılmıştı. Samandıra Merkez–Sultanbeyli bölümünde ilerleme yüzde 92 seviyesinde ve Mayıs 2026’da hizmete girmesi planlanıyor. Ümraniye–Ataşehir–Göztepe Hattı ise yüzde 90 oranında tamamlandı ve 2026 sonunda tam kapasiteyle açılacak.
Doç. Dr. Alpkökin, İstanbul’un raylı sistem vizyonuyla ilgili önemli bilgiler de paylaştı:
“Şu anda işletmede olan raylı sistem hattımız 380 km uzunluğunda. Sadece İBB tarafından yapımı devam eden hatları tamamladığımızda, 2029 yılında bu uzunluk 425 km’ye ulaşacak. Bakanlık tarafından inşa edilip hizmete açılacak hatlar da dahil edildiğinde ise toplam hat uzunluğu 450 km’yi aşacak. Bizim hedefimiz, önümüzdeki yıldan itibaren gerekli onay ve izinleri alarak yeni ihalelere çıkmak ve bu uzunluğu daha da artırmak.
2029 sonrası için vizyonumuz ise 700 km’ye ulaşan kapsamlı bir raylı sistem ağı oluşturmak. Sefaköy-Beylikdüzü-Tüyap Metro Hattı, Üsküdar-Kadıköy-Maltepe Tramvay Hattı gibi birçok projemizin tasarımları ve fizibilite raporları tamamlanmış durumda. Ancak bu projelerin hayata geçirilebilmesi için kamu yatırım programına alınması gerekiyor ki finansmanı sağlanabilsin. Ne yazık ki, bu projeler henüz kamu yatırım programına dahil edilmedi. Örneğin, Sefaköy-Beylikdüzü-Tüyap Metro Hattı için 2022’den bu yana toplam 8 kez başvuru yaptık, ancak onaylar henüz alınamadığı için projeye başlayamıyoruz. Bunun yanı sıra, İBB olarak Esenyurt-Saadetdere Metro Hattı, Esenler Cadde Tramvayı ve ekspres metro HIZRAY gibi kritik projelerin detaylı tasarımları tamamlanmış durumda. Ayrıca, birçok yeni hattın ön tasarım ve fizibilite çalışmaları titizlikle yürütülüyor. ”
